تحلیل و بررسی موسیقی از منظر تئودور آدورنو و دلالت‎های آن در تعلیم و تربیت

رابطه میان موسیقی و تعلیم ‏و تربیت از یونان باستان تا امروز در میان فلاسفه و متفکران مطرح بوده‏است و برخی مستقیم و برخی به طور غیرمستقیم به آن پرداخته‎اند. آدورنو یکی از این فیلسوفان است که با رویکردی جدید-فرهنگی- موسیقی و تعلیم و تربیت را نقد نموده و به چالش می‎کشد. در این پژوهش، با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و استنتاجی به بررسی موسیقی از منظر آدورنو و استخراج دلالت‏های تربیتی آن اقدام شده‏است. اهداف این پژوهش عبارت‏اند از: تبیین فلسفه موسیقی از نظر آدورنو، تبیین اهداف موسیقی در تعلیم ‏و تربیت از منظر آدورنو، اصول معطوف به موسیقی در تربیت براساس نظر آدورنو و امکان‏های استفاده از دیدگاه‏های آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران. یافته‏های پژوهش در قلمرو فلسفه موسیقی حاکی از آنند که آدورنو ضمن پرداختن به مسائلی از جمله ساختار موسیقایی، تمایز موسیقی عامه‏پسند با موسیقی فاخر، ارتباط موسیقی و جامعه، موسیقی و زبان، کل و جزء در موسیقی،  موسیقی را نه پدیده‏ای سرگرم کننده بلکه پدیده‏ای با ویژگی زبانی، شناختی، ایدئولوژیک و آگاهی‏بخش می‏داند که قادر است انسان را در رهایی از سلطه فرهنگ و صنعت یاری کند. با توجه به این نگاه آدورنو به موسیقی، اهداف پرورش عقل عملی و ایجاد شناخت و آگاهی، پرورش قضاوت و پرورش نیروی نقد اجتماعی و فرهنگی(تفکر انتقادی)، پیشگیری از سرخوردگی انسان به‏وسیله سلطه  فرهنگ  و صنعت، پرورش حس زیبایی‏شناختی دانش‏آموزان(تربیت زیبایی‏شناختی) و به تبع آن اصول عقلانیت و اندیشه‏ورزی، عملکرد انتقادی اجتماعی موسیقی، رهایی‏بخشی و فهم موسیقی استنباط شده‏اند.. سرانجام جنبه‏های استفاده از دیدگاه موسیقیایی آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران ذکر می‏شوند. رابطه میان موسیقی و تعلیم ‏و تربیت از یونان باستان تا امروز در میان فلاسفه و متفکران مطرح بوده‏است و برخی مستقیم و برخی به طور غیرمستقیم به آن پرداخته‎اند. آدورنو یکی از این فیلسوفان است که با رویکردی جدید-فرهنگی- موسیقی و تعلیم و تربیت را نقد نموده و به چالش می‎کشد. در این پژوهش، با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و استنتاجی به بررسی موسیقی از منظر آدورنو و استخراج دلالت‏های تربیتی آن اقدام شده‏است. اهداف این پژوهش عبارت‏اند از: تبیین فلسفه موسیقی از نظر آدورنو، تبیین اهداف موسیقی در تعلیم ‏و تربیت از منظر آدورنو، اصول معطوف به موسیقی در تربیت براساس نظر آدورنو و امکان‏های استفاده از دیدگاه‏های آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران. یافته‏های پژوهش در قلمرو فلسفه موسیقی حاکی از آنند که آدورنو ضمن پرداختن به مسائلی از جمله ساختار موسیقایی، تمایز موسیقی عامه‏پسند با موسیقی فاخر، ارتباط موسیقی و جامعه، موسیقی و زبان، کل و جزء در موسیقی،  موسیقی را نه پدیده‏ای سرگرم کننده بلکه پدیده‏ای با ویژگی زبانی، شناختی، ایدئولوژیک و آگاهی‏بخش می‏داند که قادر است انسان را در رهایی از سلطه فرهنگ و صنعت یاری کند. با توجه به این نگاه آدورنو به موسیقی، اهداف پرورش عقل عملی و ایجاد شناخت و آگاهی، پرورش قضاوت و پرورش نیروی نقد اجتماعی و فرهنگی(تفکر انتقادی)، پیشگیری از سرخوردگی انسان به‏وسیله سلطه  فرهنگ  و صنعت، پرورش حس زیبایی‏شناختی دانش‏آموزان(تربیت زیبایی‏شناختی) و به تبع آن اصول عقلانیت و اندیشه‏ورزی، عملکرد انتقادی اجتماعی موسیقی، رهایی‏بخشی و فهم موسیقی استنباط شده‏اند.. سرانجام جنبه‏های استفاده از دیدگاه موسیقیایی آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران ذکر می‏شوند.